| Historia cmentarza w Gryfinie |
Co roku w pierwszy dzień listopada na tysiącach cmentarzy błyskają miliony lampek, a mogiły toną w jesiennych kwiatach. Trwa wędrówka ludzi po całym kraju, aby choć na chwilę stanąć nad grobami najbliższych, wrócić pamięcią do czasów gdy byli wśród nas. Jest to też czas przemyśleń o przemijaniu, refleksji nad swoim życiem doczesnym. Przez setki, tysiące lat trwania ludzkiego gatunku ziemia została usłana grobami tych, którzy tworzyli historię ludzkości. Niektórzy historycy twierdzą, że historię i kulturę danych narodów można poznać po stosunku do zmarłych, a najlepiej ją odczytać na cmentarzach. W ponad siedemsetletniej historii Gryfina było sporo miejsc, gdzie chowano zmarłych. Początkowo pochówki odbywały się na cmentarzach przykościelnych. Według historyków niemieckich najstarszą świątynią w Gryfinie był kościół p.w. Świętego Ducha zlokalizowany w okolicach dzisiejszego domu przy ulicy Bałtyckiej tzw. Elki, na południe od lip. Kościół zbudowany w połowie XIII wieku przechodzi różne koleje losu. Po wybudowaniu kościoła p.w. Świętego Mikołaja był kaplicą, szpitalem, szkołą, magazynem materiałów budowlanych. Rozebrany został około 1865 roku. Przez cały czas istniał wokoło niego cmentarz. Zmarłych chowano również na cmentarzu wokół kościoła św. Jerzego, który istniał od XIV do XVII wieku w okolicach dzisiejszej szkoły nr 1. Po reformacji kościół został zmieniony w szpital dla trędowatych, a na przykościelnym cmentarzu chowano zmarłych na tę chorobę. Mieszkańców słowiańskiej „chyży" zlokalizowanej poza murem na północy miasta chowano na cmentarzu w rejonie ulic Słowiańskiej, Targowej. Najbogatsza część patrycjatu miejskiego oraz księża mogli spocząć na niewielkim cmentarzu wokół największej gryfińskiej świątyni, kościoła p.w. Św. Mikołaja, patrona rybaków i żeglarzy. Pod koniec XIV wieku większość zmarłych mieszkańców Gryfina chowana była na cmentarzu zlokalizowanym na wschód od wałów obronnych w rejonie dzisiejszej ulicy kolejowej. Z czasem cmentarz ten coraz bardziej zbliżał się w kierunku miasta. W drugiej połowie XVIII wieku, na przedłużeniu dzisiejszej Piastów wybito w murze obronnym bramę zwana „Totengang" - przejście zmarłych. Cmentarz ten funkcjonował do początku XX wieku. Jeszcze do końca lat sześćdziesiątych XX w. w dzisiejszym parku można było podziwiać trzy neoklasycystyczne grobowce.
W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) trzykrotnie Gryfino nawiedzała epidemia tzw. „Czarnej śmierci", która dziesiątkowała ludność miasta. Wówczas to stworzono specjalny cmentarz w okolicach dawnej mleczarni. Nie zachowały się przekazy, gdzie chowano żołnierzy armii oblegających Gryfino. Dwukrotnie miasto zdobywali Rosjanie, dwukrotnie Szwedzi, raz Francuzi i dwukrotnie wojska pruskie. Istnieją przesłanki, że w okolicach Steklna istnieje cmentarz szwedzki. Takim mianem leśnicy i myśliwi określają pagórki w lesie na wschód od Steklna. W 1911 podjęto decyzję o lokalizacji nowego cmentarza miejskiego na północny wschód od miasta. Wzorem organizacji cmentarza szczecińskiego, wyznaczono alejki obsadzając je dziesiątkami gatunków drzew i krzewów. Do dzisiaj uwagę znawców przyrody przyciągają rzadko spotykane odmiany buków, grabów, sosen i świerków. Przyroda naszego cmentarza wymaga opisu znawcy przedmiotu.
Ogólnie na cmentarzu wojennym spoczywa 7134 żołnierzy, z czego tylko około 1200 znanych z nazwiska. Nieznane są miejsca pochówku żołnierzy niemieckich, a zginęło ich w okolicach Gryfina kilka tysięcy. Stojąc w zadumie nad grobami najbliższych i znajomych, myśląc o polskich grobach rozsianych po całym świecie, wspomnijmy tez o ludziach, których historia skończyła się w naszym mieście.
Materiały konferencyjne. Ogólnopolska Konferencja i Wystawa, Szczecin, 11-12 czerwca 2002 SZCZECIN-EXP0 |
